බුදු දහමේ අධ්‍යාත්මය : ආශ්‍රය අත් හළ යුතු කාරණාවන් 5ක්

බුදු හාමුදුරුවෝ වදාරනවා සදාකාලික තත්ත්වයට පත්කිරීමට මේ සිතේ තියෙන මේ බැඳීම මෙන්න මේ ආකාරයටයි කඩන්නේ. උන් වහන්සේ ක්‍රම කිහිපයක් එතෙන්දි උපුටලා පෙන්නුවා "පංච ජින්දෙ,පංච ජහේ,පංච වුත්තරි භාවයේ,පංච සංගාතිගො භික්ඛු,ඔඝ තිණ්ණෝති වුච්චති" කියලා. උන්වහන්සේ වදාරනවා. පහක් මුලින් උපුටලා දාන්න කපන්න ඕන ඒක නැති කරලා දාන්න ඕන

පහක් පාවිච්චි නොකර අයින් කරන්න ඕන. ආශ්‍රය අත් හරින්න ඕන. පහක් අවදි කරගන්න ඕන. මේ සංග පහ ගොනු කිරීම් පහ, මේ කිලුටු පහ නැතුව මේ ඕඝයෙන්. නොනැවතී ගලා යන දුක් පරම්පරාවෙන්,දුක් දහරාවෙන් ජීවිතය අයින් කරන්න කිව්වා. බුදුහාමුදුරුවන් ඔය ගාථාව කියලා තේරුවා. මේ කපන පහ මොනවාද ? යමක් ගලවනවා නම් අස් කරනවා නම් ඒක ජීවිතයට ඇලුණ දෙයක්. බාහිර දෙයක්. ඒක තමයි ගලවන්නේ. ජීවිතයේ ම එකක් නම් ගලවන්ට බැහැ. ඒ කපා දමන පහ ම බුදුහාමුදුරුවෝ වෙන් කළා.

1. සක්කාය දිට්ඨිය - වැරදි පිළිගැනීම

2. විචිකිච්ජා - සැකය, තමාහට ඉන් සැපයක් ලැබෙයි දෝ හා නොලැබෙයි දෝ යන සැකය.

3. සීලබ්බත පරාමාස - අනුගමනය කරන වෘතය හෙවත් ක්‍රමය. සැප සඳහා වෘත සෙවීම.

4. කාමරාග - කැමත්ත පදනම් කරගෙන නැවත නැවත ඇලීම.

5. ව්‍යාපාද - රත්වීම

මේවා වැවෙන්න දෙන්න එපා. ඒ මතුවේවි එන එව්වා ඔක්කොම මට්ටම් කරලා දාන්න ඕන ඒක ක්‍රමානුකූලව කපලා  කපලා  සම්පූර්ණයෙන් ම මොට්ට වෙනකල් ම කැපීමයි ඉන් අදහස් කරන්නේ. මේ සක්කාය දිට්ඨිය කියන්නේ අපේ ජීවත්වීම පිළිබඳව මිම්මක්, වැරදි පිළිගැනීම විචිකිච්ජාව කියන්නේ අපේ මේ වැඩ වලින් සැප ලබන්න පුළුවන් ද, බැරි ද යන්න ගැන අපේ නැහැ විශ්වාසයක්. සීලබ්බත පරාමාස කියන්නේ බාහිරෙන් සැප සෙවීම. සැපය සඳහා විවිධ වු වෘත සෙවීම කාම රාග කියන්නේ. කැමැත්තෙන් ඇලීම. ඕන ම එකක් එක්ක යොමු වෙලා ඒකත් එක්ක පවතින ගතිය. කොයි සිතෙත් තියෙනවා. යොමු වෙලා පවතින ගතිය. තිබුණාට කිසි ම දෝෂයක් වෙන්නේ නැහැ. මේකට වැරදිලා තියෙන්නේ ඒකට කැමති වෙන එක යි. ඒකට බැඳීමක් ඇති වෙනවා. අන්න ඒ බැඳීම නිසා ඒ බැඳීමේ ප්‍රමාණයට සිතේ රත්වීමත් වැඩි වෙනවා.මතුවෙනවා.බැඳුණේ කොයි ප්‍රමාණයට ද ඒ ප්‍රමාණයට  සිතේ රත්වීමත් වැඩි වෙනවා. එතකොට සිතේ රත්වීම යි මේකේ ඇතිවන පීඩාදායක අවස්ථාව. ඒ පීඩාදායක අවස්ථාවන්ට සිත පමුණුවන්න මූලික වෙන ආධාර වන කොටස් හතරක් බුදුහාමුදුරුවෝ වෙන් කරලා  පෙන්නුවා.එතකොට මේ බුදු හාමුදුරුවන් විග්‍රහ කරන්නේ ඒ හාමුදුරු ගොල්ලන් විතරක් නොවෙ යි. අද අපිත් ඉන්නේ දුක් සහිත මට්ටම ක. ඒ මට්ටමේ ඉන්න අපි දුක් ජීවිතයක් ගත කරන්නේ මොකක් නිසාද ? ඕනම කරුණක දී අපේ සිතුවිලි පහළ වෙන්නේ එක්තරා රත්වීමක් උඩ යි. වැඩි ප්‍රමාණයක රත්වීමක්. ඉතින් කොයි එක සිතුවත් අපට සතුටක් නැත්තෙ ඕකයි. අන්න අසවලා ඉඩම් අක්කර ගණනක් ඔයා ගේ නමට ලිව්වා යි කිව්වත් ඒක ත් එයාට උසුලන්න අමාරු යි. ඉතින් තිබුණාට වඩා දෙගුණයක් දැඟලිලි පටන් ගන්නවා. ඒක උහුලන්න බැරි මට්ටමක සිත ක් එයාට ඇවිලිලා තියෙන්නේ. ඒ ඉඩම ලැබෙන්න ඉස්සර වෙලා එයාගේ චිත්ත මට්ටම බොහෝ ම ශාන්තව තිබිලා තියෙනවා. ඒ ඉඩම ලැබුණා ට පස්සේ අන්න මහා කලබැගෑනියක් පටන් ගන්නවා. මිනිහා අරයට මෙයාට කථා කරනවා. කාරෙකකට කියන්න අහවලා ගේ ගෙදර යන්න එන්න කියලා,මහා ගොඩක් දේවල්. ටිකක් ඉඳලා හා හොඳයි ඉඩමකුත් ලැබිලා තියෙන්නේ. එයා දන්නවා ඉඩම කාක්කෝ ගෙනි යන්නේ නැති බව,ඒ වරද ඉඩමේ වරදක් ද ? ලිව්ව එකේ වරදක් වත් නොවෙයි. සිතක් අරමුණු ගන්න කොට අර පහළ වෙන සිතට ගිනි කාර කම වැඩි කරන්න හේතු තියෙනවා. නොයෙක් දේවල්වලට ලෝභ කරපු ලෝභ සටහන් ඒවා එනවත් එක්ක ම මේ ලෝභ සටහන් මතක් වෙනවා. ලෝභය තියෙනවා නම් එක ද්වේෂය මිශ්‍ර යි.ඒවායින්  එවන ගින්න යි මෙයාට ඔරොත්තු දෙන්නේ නැත්තේ.ඒ රත්වීමට යි මෙයා කන් දුන්නේ. අන්න ඒ විදිහේ තත්වයකට යි ඔය ව්‍යාපාද කියලා බුදුහාමුදුරුවෝ කිව්වේ.

පින්වත් ස්වාමීන් වහන්සේ නමක් විසින් පවත්වනු ලැබු සදහම් දේශණාවක් ඇසුරෙනි.